In de natuur zijn doet ons goed. Dat voelen we. Buiten zijn geeft letterlijk en figuurlijk ruimte. Je zintuigen worden aangesproken. Je ruikt de frisse lucht, je voelt de zon (of de regen) op je huid, de wind door je haren, je ziet een libelle voorbij vliegen, je hoort de vogels zingen. Letterlijk en figuurlijk kom je in beweging. Kwaliteiten als schoonheid, vergankelijkheid, kwetsbaarheid en (veer)kracht zijn aanwezig in de natuur. Wandelcoaching is een veelzijdige ervaring waarin je hoofd, lichaam en de natuur informatie- en hulpbronnen zijn.

Er is ook steeds meer wetenschappelijke bewijs dat de natuur ons goed doet. Contact met de natuur is een effectieve manier om stress te reduceren en het heeft een gunstige invloed op je stemming. Daarnaast heeft in de natuur zijn een positief effect op hogere cognitieve functies die bijvoorbeeld nodig zijn om te plannen en problemen op te lossen. Van wandelen ga je minder piekeren en je kunt je hoofd beter ordenen. Verder maakt in de natuur zijn ons zorgzamer, socialer en coöperatiever en het draagt bij aan het maken van duurzame keuzes. Wat een eenvoud, wat een impact.

Wil je meer weten van de onderzoeken? Lees dan verder. Hieronder is een selectie van onderzoeksresultaten over het effect van de natuur op ons lichaam, onze stemming, cognitieve vermogens en gedrag.

Fysiologische effecten
Een boswandeling van een kwartier leidt tot merkbare fysiologische veranderingen, ontdekken Japanse onderzoekers. De spiegel van het stresshormoon cortisol daalt met 16%, de bloeddruk met 2% en de hartslag met 4%. *1. Ik was eigenlijk niet zo onder de indruk van die cijfers. Tot ik me realiseerde dat het om een boswandeling van een kwartier gaat. Onderzoeker Miyazaki vermoedt dat ons lichaam zich in een aangename, natuurlijke omgeving ontspant, omdat het daar zijn evolutie heeft doorgemaakt. Onze zintuigen hebben zich aangepast om planten en beekjes te herkennen, zegt hij. Niet files.
In 2015 zijn er meta-analyses gedaan op verschillende onderzoeken wereldwijd naar het effect van natuur op stress en stemming. De conclusie is dat contact met de natuur een positief effect heeft op stemming en de ervaren stress. *2.

Onderzoekers hebben ook effect gemeten op ons afweersysteem. In een Japans onderzoek hadden mensen in het bos 56% meer immuunactiviteit in hun bloed.*3. Planten en bomen verspreiden bijvoorbeeld phytonciden, geurstoffen die ons afweersysteem stimuleren. Mensen in het bos hadden 55% meer activiteit in het para-sympathisch zenuwstelsel. Dat is de tegenhanger van ons stress-systeem: het brengt je tot rust. In bos- en berglucht en boven open water vind je een 4x verhoogde concentratie negatieve ionen.*4. De ionen stimuleren het para-sympathisch zenuwstelsel. De koppeling ontstond mogelijk doordat de ionen de lucht zuiveren van virussen. *5. Het helpt in elk geval te verklaren dat je in de natuur en bij open water gemakkelijker tot rust komt.

Effecten op stemming
Een bezoek aan of het kijken naar natuur leidt tot een vermindering van pijn en negatieve emoties, zoals boosheid, vermoeidheid en somberheid en tot een toename van positieve gevoelens en energie.*6. Zweedse onderzoekers ondervroegen meer dan 500 Zweden over een emotionele crisis in hun leven en ontdekten dat wie regelmatig in de natuur was, minder negatieve gevolgen van die crisis had ondervonden. *7. Bomen en planten, maar ook kabbelend water en natuurgeluiden werken als een buffer om de druk van het leven te kunnen weerstaan. Ook sociaal contact heeft zo’n bufferfunctie en natuur stimuleert dit. Proefpersonen gedragen zich socialer en coöperatiever nadat ze natuurbeelden hebben gezien. *8

Cognitieve effecten
In de natuur zijn en kijken naar natuur doet ook iets met je cognitieve vermogens. Contact met de natuur heeft met name een gunstige invloed op ‘hogere’ cognitieve functies die bijvoorbeeld nodig zijn om te plannen, problemen op te lossen en impulsen te beheersen.*9. Studenten komen bijvoorbeeld vaker tot de oplossing van een onopgelost probleem als ze hierover nadenken tijdens een wandeling door een natuurgebied bij een riviertje dan als ze erover nadenken tijdens een wandeling op een rustig parkeerterrein in de stad.*10.

Tijdens en vlak na een flinke wandeling door de natuur is in je hersenen het piekercentrum minder actief. *11. Eric Scherder, hoogleraar neuropsychologie legt uit dat wandelen de prefrontale cortex activeert. Dat zorgt ervoor dat hersendelen die actief worden door stress afgeremd worden. Zo krijgen negatieve gevoelens, een opgejaagd en gestrest gevoel minder kans de boventoon te voeren als je aan het wandelen bent. *12. Piekeren blokkeert de verwerking van herinneringen en ervaringen. *13. ‘Mensen zeggen vaak dat ze in de natuur beter hun hoofd kunnen ordenen. Dat klopt dus,’ schrijft wetenschapsjournalist Mark Mieras, schrijver van IVN factscheet ‘Wat natuur voor je doet.’

Effect op keuzes
Maakt natuur ons zorgzamer? Dat vroegen onderzoekers zich af. Hun conclusie is dat natuur je gedachten richt op intrinsieke thema’s als vriendschap, familie en op wat je betekent voor anderen. Je gedachten gaan weg van extrinsieke gedachten zoals geld en succes. *14.

Een Nederlands onderzoek laat zien dat na een wandeling door de natuur de toekomst dichterbij lijkt. Proefpersonen die mochten kiezen tussen 100 euro direct of een hoger bedrag na 90 dagen, kozen aanmerkelijk makkelijker voor dat laatste. Economen noemen dat future discount, het afprijzen van de toekomst. In een groene omgeving doen we dat minder. De toekomst lijkt dus relevanter. Dat betekent ook dat je meer rekening houdt met die toekomst: gezonder leeft, beter met je tijd omgaat en meer rekening houdt met het milieu. *15.

Wandelcoaching
Wat is het effect van buiten zijn bij wandelcoaching? Die vraag stelde Agnes van de Berg, omgevingspsycholoog en hoogleraar natuurbeleving zich. Wat denk je?
‘Natuur heeft meerwaarde,’ zegt 90% van de deelnemers. De meerwaarde die ervaren wordt, zit met name in rust en ontspanning die natuur geeft, het gevoel van vrijheid en ruimtelijkheid, de buitenlucht die goed doet en dat het makkelijker praat in een natuurlijke omgeving. *16.

Bronnen:
*1 Miyazaki, National Geographic januari 2016
*2 Meta-analyses McMahan & Estes, 2015
*3 Y, M., H, I. & C, S. Forest medicine research in Japan. Nihon Eiseigaku Zasshi 69, 122–135 (2014) in IVN factsheet ‘Wat natuur voor je doet’ 2020.
*4 Mao, J. et al. Insights into hydroxyl measurements and atmospheric oxidation in a California forest. Atmos. Chem. Phys. 12, 8009–8020 (2012) in IVN factsheet ‘Wat natuur voor je doet’ 2020.
*5 Hagbom, Marie, Johan Nordgren, Rolf Nybom, Kjell-Olof Hedlund, Hans Wigzell, en Lennart Svensson. ‘Ionizing Air Affects Influenza Virus Infectivity and Prevents Airborne-Transmission’. Scientific Reports 5, nr. 1 (23 juni 2015) in IVN factsheet ‘Wat natuur voor je doet’ 2020.
*6 Bowler e.a., 2010; Velarde, Fry, Tvest, 2007 in IVN factsheet ‘Waarom wij natuur nodig hebben’ 2013.
*7 Ottosson, J. & Grahn, P. The Role of Natural Settings in Crisis Rehabilitation: How Does the Level of Crisis Influence the Response to Experiences of Nature with Regard to Measures of Rehabilitation? Landscape Research 33, 51–70 (2008) in IVN factsheet ‘Wat natuur voor je doet’ 2020.
*8 Zelenski, J. M., Dopko, R. L. & Capaldi, C. A. Cooperation is in our nature: Nature exposure may promote cooperative and environmentally sustainable behavior. Journal of Environmental Psychology 42, 24–31 (2015) in IVN factsheet ‘Wat natuur voor je doet’ 2020.
*9 Berman, Jonides, Kaplan, 2008; Bratman, Hamilton, Daily, 2012 in IVN factsheet ‘Waarom wij natuur nodig hebben’ 2013.
*10 Mayer e.a., 2009 in IVN factsheet ‘Waarom wij natuur nodig hebben’ 2013.
*11 Bratman, G. N., Hamilton, J. P., Hahn, K. S., Daily, G. C. & Gross, J. J. Nature experience reduces rumination and subgenual prefrontal cortex activation. PNAS 112, 8567–8572 (2015) in IVN factsheet ‘Wat natuur voor je doet’ 2020.
* 12 Scherder, E. Waarom krijg je stress van thuiszitten? Universiteit van Nederland, YouTube 2020.
*13 Hamilton, J. Paul, Madison Farmer, Phoebe Fogelman, en Ian H. Gotlib. ‘Depressive Rumination, the Default-Mode Network, and the Dark Matter of Clinical Neuroscience’. Biological Psychiatry, Depression, 78, nr. 4 (15 augustus 2015) in IVN factsheet ‘Wat natuur voor je doet’ 2020.
*14 Weinstein, N., Przybylski, A. K. & Ryan, R. M. Can Nature Make Us More Caring? Effects of Immersion in Nature on Intrinsic Aspirations and Generosity. Personality and Social Psychology Bulletin 35, 1315–1329 (2009) in IVN factsheet ‘Wat natuur voor je doet’ 2020.
*15 Wal, A. J. van der, H. M. Schade, L. Krabbendam, en M. van Vugt. ‘Do Natural Landscapes Reduce Future Discounting in Humans?’ Proceedings of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences 280, nr. 1773 (2013) in IVN factsheet ‘Wat natuur voor je doet’ 2020.
*16 Berg, A. van den (2016). Effectmeting Wandelcoaching. Onderzoeksrapport.